پرسش:

با افرادی که نسبت به نماز سهل انگاری می‌کنند چه رفتاری می‌توان کرد؟

پاسخ:

هنگامی که در حرکت‌های آگاهانه و رفتار‌های انسانی خود دقت می‌کنیم در می‌یابیم که دو دسته از عوامل در آن‌ها نقش اساسی ایفا می‌کنند:

1. عوامل شناختی عواملی که موجب می‌شوند انسان مطلبی را بفهمد و بپذیرد.

2. عوامل درونی شاید تأثیر این عوامل در رفتار ما بیشتر از عامل های شناخت باشد.
احساسات، تمایلات و غرایز عواملی هستند که میل به حرکت را در انسان به وجود می‌آورند و عشق به انجام کار را ایجاد می‌کنند. تا این عوامل نباشند کار انجام نمی‌گیرد. انسان با این که به یقین می داند که مثلاً فلان غذا برای بدن او مفید است معمولا تا اشتها نداشته باشد سراغ خوردن آن غذا نمی‌رود. هرچند شخص بداند فلان حرکت خوب است تا انگیزه برای انجام آن حرکت نداشته باشد حرکتی انجام نمی‌دهد.
مشکل کجاست؟انسانی که نسبت به یک حرکت اعم از عبادی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و ... کوتاهی و سهل‌انگاری می‌کند، قبل از اقدام به ارشاد و هدایت او باید علت را ریشه یابی کرد. همان طور که پزشک قبل از نسخه نوشتن به بررسی علائم، علل و زمینه‌های بروز آن بیماری می‌پردازد.
مشکل شناختیباید بررسی کرد کسی که نسبت به نماز سهل انگاری می‌کند آیا از ناحیه شناخت دچار ضعف است یا نه؟ چقدر نسبت به نماز آگاهی دارد؟ آیا از نکات ذیل در رابطه با نماز آگاهی دارد؟:
1. اهمیت و جایگاه والای نماز در دین نماز اولین سؤال در قیامت است. اگر پذیرفته نشود کارهای دیگر نیز پذیرفته نمی‌شوند.⁽¹⁾
2. آثار و برکات نماز: نماز اهرم استعانت در غم‌ها و مشکلات است، خداوند می‌فرماید: «از صبر و نماز در مشکلات کمک بگیرید.»⁽²⁾
3. آثار کم توجهی به نماز کوتاهی عمر، کمی روزی (مادی و معنوی)، کم ارزشی اعمال نیک، مرگ ذلت‌بار، از بین رفتن چهره معنوی، عدم استجابت دعا، ابتلا به بیماری سختی که شخص با گرسنگی و تشنگی از دنیا می‌رود، عذاب سخت در قبر، سخت‌گیری مأمورین حساب در قیامت، تنگی و تاریکی قبر، نزدیک شدن شیطان به شخص بی نماز و ... از جمله آثار کم توجهی به نماز است.⁽³⁾

4. آثار ترک نماز هر که از روی عمد و توجه نماز را رها کند، از اسلام خارج شده و کافر است.⁽⁴⁾
5. فلسفه عبادت و نماز چرا باید عبادت کنیم؟ چرا باید به صورت نماز عبادت کنیم؟
اگر مشکل در این قسمت باشد می‌توان با جلسات صمیمانه، شرکت در مجالس سخنرانی، تشویق به مطالعه کتب، شنیدن نوارهای سخنرانی، معاشرت با اهل علم و تقوا، این مسأله را تقویت نمود.
مشکل درونی ممکن است کسی به همه مطالب فوق بلکه بیشتر آنها آگاهی داشته. اما مشکلات درونی و روانی ذیل گریبان او را گرفته باشد.
1. غفلت و غرور
2. ضعف اراده
3. عدم تمرین دهی و تربیت دینی از طرف خانواده
4. داشتن الگوهای محبوب اما بی‌نماز
5. عقده گشایی و مخالفت با دیگران در اثر سخت‌گیری‌های بی جا و یا شکستن عزت نفس و غرور و یا تحقیر در مقابل دیگران سعی در عقده گشایی می کند مثلاً پدر او سخت‌گیر بوده و او را با ضرب و جرح به نماز وا می‌داشته ، او هم برای مخالفت با پدر که نسبت به نماز حساس بوده، نماز را کنار گذاشته است.
6. خجالت و حیای نابجا به سبب تمسخر دیگران. ادامه مطلب...

 هنوز اعتقاد به مرگ و برزخ و حساب و کتاب روز قیامت برای ما جا نیفتاده است. هنوز باورمان نشده است که بهشت و جهنمی وجود دارد و هم چنان در غفلت در زرق و برق دنیا هستیم و این باعث شده است که گناه کنیم و از یاد خدا دور باشیم.ــ مردم گمراه روز حساب را فراموش کرده اند. آنها به زبان می گویند که اعتقاد داریم اما برایشان جا نیفتاده که قیامت چیست ؛ در نتیجه به دنبال دلم میخواهدهای نفس خویش هستند. غفلت از معاد و قیامت باعث تمام گناهان شده است. متاسفانه مردم غافل، دنبال هوای نفس و لذتهای دنیوی و خوشم می ایدهای پوچ خود هستند. این باعث فراموشی انسان از قیامت شده است. بیاییم بیدار شویم ؛ دنبال هوای نفس نرویم. اگر امروز عده ایی هوا پرستی می کنند روز قیامت را فراموش کرده‏اند و قیامت را اصلا باور ندارند.ــ به جوانان عزیز اکیداً سفارش می‏کنم مراقب اصول عقاید دینتان باشید مراقب باشید سالم بماند عقاید را خراب نکنید اگر عقاید مان را مخدوش کردیم دیگر راهمان نمیدهند در مجالس و مباحث عقایدی شرکت کنید کتب عقاید را مطالعه کنید.ــ علی و آل علی از روز قیامت وحشت دارند ؛ چرا ما که مدعی شیعه بودنش هستیم اینهمه در غفلت به سر می‏بریم؟ به قیامت اعتقاد داشته باشید ؛ آنهایی که گمراه شدند به قیامت و معاد اعتقاد نداشتند. ــ ای مردم! بترسید از زلزله روز قیامت که خود خدا آن را بزرگ شمرده است. روز قیامت زلزله‏ای تمام عالم را خواهد گرفت. شما امروز از یک زلزله کوچک که در شهرها می‏آیند می‏ترسید چنان وحشت دارید که شب را تا صبح بیرون منزل می‏خوابید ؛ اما روز قیامت تمام زمین می‏لرزد ترس آن به حدی است که اگز یک زن شیر ده که دارد فرزندش را شیر می دهد در آن روز از ترس و عظمت آن زلزله بچه شیر خوارش را رها می‏کند که نشان از عظمت آن زلزله است که بدین صورت تعبیر شده است.ــ انسان متقی در روز قیامت، نامه‏اش را روی دستش میگیرد به اهل محشر می گوید بیایید ببینید اعمال مرا هیچ نقطه سیاهی در نامه ام نیست مطمئن باشید اگر خدا ارحم الرحمین است همین طور عقاب و عذابش نیز شدید است بیدار شویم که بیدار شودن اولین قدم حرکت به سوی خدا است ما در خواب غفلت هستیم باید بیدار شویم خود را بشناسیم مبدا و معاد را بشناسیم از کجا آمده‏ایم؟ به کجا می‏رویم؟ برای چه آمده‏ایم؟ در چه مسیر پر خطری زندگی می‏کنیم؟ این مسیر خیلی خطرناک است ؛ گردنه‏های خطرناکی دارد تا بمیریم ؛ راه‏های دشواری را باید طی کنیم. وقتی بیدار شدیم و دیدیم در اطرافمان چه میگذرد شاید 70 یا 80 سال گذشته باشد و ما همچنان خواب باشیم. دم مردن و مرگ بیدار می‏شویم که خیلی دیر است. کاری نکنید در دنیا که با هوسرانی آن خواب بروید. چنین انسانی چه می‏داند چه حوادث هولناکی در انتظارش است؟ یک وقت از خواب بیدار می‏شویم می‏بینیم دیگر آن صحنه‏های زیبا و لذیذ در خواب هیچ نیست و مرگ به استقبالش آمده است.بشر تا از خواب بیدار نشود به دین عمل نمی‏کند. وظیفه اصلی پیامبران هم بیدار کردن بشر است آنها برای تذکر و یادآوری آمده اند تا ما از خواب غفلت بیدار شویم تا مربی نباشد روح غفلت زده ما بیدار نمیشود مذکر می خواهیم تا داد بزند سرمان و ما را بیدار کند در زمان کنونی ما مجالست با بندگان صالح خدا باعث بیداری ما می شود ما نیازمند به مجالست با آنها هستیم هر وقت درعبادت سستی پیدا کردی و حال خوشی نداشتی فورا نزد بندگان صالح خدا برو رفتارشان را ببین به گفتارشان و مواعظ آنها عمل کن حداقل هر هفته به دیدارشان بروید تا نشاط معنوی پیدا کنید آنها اطبا روح هستند که بسیار کمیاب نیز هستند دنبال طبیب روح باشید بزرگان و بیدار دلان کم هستند بیاد دنبال گشت و جوینده یابنده خواهد شد.ــ این جور آسوده در دنیا زندگی نکنید ؛ بترسید از روز قیامت که بسیار نزدیک و هولناک است. پشت این دنیا دنیایی دیگری است انسان عاقل به هوش است رمز خلقت را می فهمد با بطالت و غفلت زندگی نکنید از آفرینش نعمتهای خدا درس بگیرید به آیات الهی بیندیشید پرده هارا کنار بزنید و پشت آن را ببینید و تسلیم امر خدا باشید نه امر نفس سرکشتان. بترسید و گریه کنید از لحظه‏ای که نکیر و منکر در قبر به سراغتان خواهند آمد.ــ تا انسان نباشیم تا انسان نرویم ائمه ما را شفاعت نخواهند کرد. آنها سگ و خوک را که شفاعت نمی‏کنند ؛ باید انسان باشیم این همه بی پروا زندگی نکنیم دین داری دشوار است اما نتیجه خوبی در دنیا و آخرت دارد کافر محدودیت ندارد آزاد است اما ما مسلمانیم محدودیت داریم آزاد نیستیم حرفمان محدود چشممان محدود نگاههمان محدود رفتارمان محدود است حال که محدود شد در مقابل از عذاب خدا در امان هستیم چون اطاعت امر خدا را نمودیم مصون خواهیم ماند اما فرد کافر چنین نیست بی پروا است آزاد است اما دیگر در امان نیست امید د ردنیا و اخرت با عزت و آبرو باشیم.