پرسش:

با افرادی که نسبت به نماز سهل انگاری می‌کنند چه رفتاری می‌توان کرد؟

پاسخ:

هنگامی که در حرکت‌های آگاهانه و رفتار‌های انسانی خود دقت می‌کنیم در می‌یابیم که دو دسته از عوامل در آن‌ها نقش اساسی ایفا می‌کنند:

1. عوامل شناختی عواملی که موجب می‌شوند انسان مطلبی را بفهمد و بپذیرد.

2. عوامل درونی شاید تأثیر این عوامل در رفتار ما بیشتر از عامل های شناخت باشد.
احساسات، تمایلات و غرایز عواملی هستند که میل به حرکت را در انسان به وجود می‌آورند و عشق به انجام کار را ایجاد می‌کنند. تا این عوامل نباشند کار انجام نمی‌گیرد. انسان با این که به یقین می داند که مثلاً فلان غذا برای بدن او مفید است معمولا تا اشتها نداشته باشد سراغ خوردن آن غذا نمی‌رود. هرچند شخص بداند فلان حرکت خوب است تا انگیزه برای انجام آن حرکت نداشته باشد حرکتی انجام نمی‌دهد.
مشکل کجاست؟انسانی که نسبت به یک حرکت اعم از عبادی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و ... کوتاهی و سهل‌انگاری می‌کند، قبل از اقدام به ارشاد و هدایت او باید علت را ریشه یابی کرد. همان طور که پزشک قبل از نسخه نوشتن به بررسی علائم، علل و زمینه‌های بروز آن بیماری می‌پردازد.
مشکل شناختیباید بررسی کرد کسی که نسبت به نماز سهل انگاری می‌کند آیا از ناحیه شناخت دچار ضعف است یا نه؟ چقدر نسبت به نماز آگاهی دارد؟ آیا از نکات ذیل در رابطه با نماز آگاهی دارد؟:
1. اهمیت و جایگاه والای نماز در دین نماز اولین سؤال در قیامت است. اگر پذیرفته نشود کارهای دیگر نیز پذیرفته نمی‌شوند.⁽¹⁾
2. آثار و برکات نماز: نماز اهرم استعانت در غم‌ها و مشکلات است، خداوند می‌فرماید: «از صبر و نماز در مشکلات کمک بگیرید.»⁽²⁾
3. آثار کم توجهی به نماز کوتاهی عمر، کمی روزی (مادی و معنوی)، کم ارزشی اعمال نیک، مرگ ذلت‌بار، از بین رفتن چهره معنوی، عدم استجابت دعا، ابتلا به بیماری سختی که شخص با گرسنگی و تشنگی از دنیا می‌رود، عذاب سخت در قبر، سخت‌گیری مأمورین حساب در قیامت، تنگی و تاریکی قبر، نزدیک شدن شیطان به شخص بی نماز و ... از جمله آثار کم توجهی به نماز است.⁽³⁾

4. آثار ترک نماز هر که از روی عمد و توجه نماز را رها کند، از اسلام خارج شده و کافر است.⁽⁴⁾
5. فلسفه عبادت و نماز چرا باید عبادت کنیم؟ چرا باید به صورت نماز عبادت کنیم؟
اگر مشکل در این قسمت باشد می‌توان با جلسات صمیمانه، شرکت در مجالس سخنرانی، تشویق به مطالعه کتب، شنیدن نوارهای سخنرانی، معاشرت با اهل علم و تقوا، این مسأله را تقویت نمود.
مشکل درونی ممکن است کسی به همه مطالب فوق بلکه بیشتر آنها آگاهی داشته. اما مشکلات درونی و روانی ذیل گریبان او را گرفته باشد.
1. غفلت و غرور
2. ضعف اراده
3. عدم تمرین دهی و تربیت دینی از طرف خانواده
4. داشتن الگوهای محبوب اما بی‌نماز
5. عقده گشایی و مخالفت با دیگران در اثر سخت‌گیری‌های بی جا و یا شکستن عزت نفس و غرور و یا تحقیر در مقابل دیگران سعی در عقده گشایی می کند مثلاً پدر او سخت‌گیر بوده و او را با ضرب و جرح به نماز وا می‌داشته ، او هم برای مخالفت با پدر که نسبت به نماز حساس بوده، نماز را کنار گذاشته است.
6. خجالت و حیای نابجا به سبب تمسخر دیگران. ادامه مطلب...

پرسش:

بهترین راه جلوگیری از گناهانی مثل ریا، غرور، تکبر و خودپسندی چیست؟

پاسخ:

قبل از بیان راه‌های جلوگیری و درمان هر یک از ریا، غرور و تکبر و خودپسندی لازم است،‌ابتدا توضیح مختصری در مورد هر یک از این سه خصلت ارایه شود و به دنبال آن اشاره‌ای به منشأ و علل پیدایش آن و سپس راه درمان هر یک بیان گردد.
1. ریا و راه‌های جلوگیری از آنریا به معنای نشان دادن و وانمود کردن چیزی از اعمال حسنه یا اخلاق پسندیده به مردم برای قدر و منزلت یافتن پیش آنهاست.⁽¹⁾ ریا ممکن است در اعمال و عبادات واجب و یا اعمال مستحب باشد، در تمامی موارد ریا نکوهیده و مذموم شناخته شده و امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: «کلُّ ریاءٍ شرکٌ».⁽²⁾ هر ریایی شرک است. برای جلوگیری از ریا لازم است به درون خود مراجعه کرده و با شناسایی ریشه‌های ریا، راه را بر بروز ریاکاری ببندیم.
مهم‌ترین راه‌های جلوگیری و پیشگیری از ریا عبارتند از:
1. تقویت ایمانیکی از راه‌های اصلی جلوگیری از ریا، تقویت ایمان و باورهای مذهبی است. هر اندازه نیروی ایمان در افراد قوی‌تر شود، انجام اعمال ریاکارانه در آنها ضعیف‌تر می‌شود. ادامه مطلب...