صله رحـم

صـله در لغـت بـه مـعـنـاى احـسـان و دوسـتـى آمـده اسـت و مـراد از رحـم خویشاوندان و بستگان مى بـاشـد.در اصـطـلاح ، صـله رحـم مـحـبـت و سـلوک داشـتن باخویشان و اقربا است .
در شـرع مـقـدّس اسـلام و آیـات و روایات ، معناى خاصى براى رحم ذکر نشده است . از اینجا مى فـهـمـیـم کـه ایـن کـلمـه نـیـز مـانـنـد سـایـر کـلمـات ، حـمـل بـر مـعـنـاى عـرفـى متداول مى شود.
شاید رحم به معناى خویشاوندانى باشند که از طرف پدر و مادر و نیز فرزندان به یکدیگر وابسته باشند، هر چند که این وابستگى به چند واسطه باشد.
عروة بن یزید از امام صادق علیه السلام درباره تفسیر آیه (وَالَّذینَ یَصِلُونَ ما اَمَرَاللّهُ بِهِ اَنْ یُوصَلَ.)^. پرسید. آن حضرت پاسخ داد:
مراد از کسانى که خداوند پیوستن به آنان را فرمان داده ، خویشاوندان توست .بـنـابـرایـن ، صـله رحـم ، پـیوند با تمام خویشان مى باشد، خواه محرم باشد و خواه نامحرم ، بدیهى است که خویشاوند هر قدر به انسان نزدیکتر باشد. وظیفه او در حفظ پیوند، شدیدتر و لازمتر است .

صـله رحـم آثـار و فـواید ارزنده اى براى انسان دارد که در اینجا به برخى از آنها اشاره مى کنیم :
الف ـ طـول عـمـر: یـکـى از مـهـمـتـریـن آثـار صله رحم ، طولانى شدن عمر است . امام رضا علیه السلام در این باره فرمود:
(یـَکـُونُ الرَّجـُلُ یـَصـِلُ رَحـِمَهُ فَیَکُونُ قَدْ بَقِىَ مِنْ عُمْرِهِ ثَلاثُ سِنینَ فَیُصَیِّرُهَا اللّهُ ثَلاثینَ سَنَةً وَ یَفْعَلُ اللّهُ ما یَشاءُ)
چـه بـسـا مـردى کـه تـنـهـا سـه سـال از عـمـرش باقى مانده است ، اما خدا به خاطر صله رحم ، باقیمانده عمرش را به سى سال مى رساند و خدا آنچه را مى خواهد، انجام مى دهد.
شـخـصـى بـه نـام مـَیـسـِر از امـام بـاقـر یـا امـام صـادق عـلیـهـمـاالسـلام نقل کرده که آن حضرت فرمود:
اى مـَیـسـر گـمـان مـى کـنـم بـه خـویـشـان خـود نـیکى مى کنى ؟ گفتم : آرى فدایت شوم ! من در نـوجـوانـى در بـازار کـار مـى کـردم و دو درهم مزد مى گرفتم ، یک درهم آن را به عمّه ام و درهم دیـگـر را بـه خـاله ام مى دادم . آن گاه امام فرمود: به خدا سوگند تا کنون دو بار مرگت فرا رسیده ، ولى به خاطر صله رحم به تاءخیر افتاده است .
ب ـ فراوانى روزى : حضرت سجاد علیه السلام فرمود:
(مَنْ سَرَّهُ اَنْ یَمُدُّ اللّهُ فى عُمْرِهِ وَ اَنْ یَبْسُطَ لَهُ فى رِزْقِهِ فَلْیَصِلَ رَحِمَهُ...)
هر کس دوست دارد، خدا عمرش را طولانى و روزى اش را افزایش دهد، باید صله رحم کند.
ج ـ حسن خلق : امام صادق علیه السلام فرمود:
(صِلَةُ الاَْرْحامِ تُحْسِنُ الْخُلْقَ...)رسیدگى به خویشان ، اخلاق را نیکو مى کند.
د ـ پاکى اعمال و دفع بلا: امام باقر علیه السلام فرمود:
(صِلَةُ الاَْرْحامِ تُزَکِّى الاَْعْمالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوى ...)رسیدگى به خویشان ، اعمال را پاک مى کند و بلا را دور مى سازد.
ه‍ ـ آسانى حساب : امام صادق علیه السلام فرمود:
(صِلَةُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الْحِسابَ یَوْمَ الْقِیامَةِ...وَ تَقى مَصارِعَ السُّوءِ)
رسیدگى به خویشان حساب روز قیامت را آسان کرده و از مرگ بد جلوگیرى مى کند.
و ـ آبادى شهرها: امام صادق علیه السلام فرمود:
(صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْجَوارِ یَعْمُرانِ الدِّیارَ)
صله رحم و خوشرفتارى با همسایه شهرها را آباد مى کند.

نکوهش قطع رحم
قـطـع رحـم و تـرک رسیدگى به خویشان و بستگان در اسلام سخت مورد نکوهش قرار گرفته اسـت . خـداوند تعالى کسانى را که از خویشاوندان خود بریده ، با آنان قطع رابطه مى کنند، در سه جاى قرآن مورد لعن و نفرین قرار داده است . از جمله در آیه اى مى فرماید:
(فـَهـَلْ عـَسَیْتُمْ اِنْ تَوَلَّیْتُمْ اَنْ تُفْسِدُوا فِى الاَْرْضِ وَ تُقَطِّعُوا اَرْحامَکُمَْ اوُلئِکَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللّهُ)
اگـر از فـرمـان خـدا رویـگـردان شوید، آیا جز این انتظار مى رود که در زمین فساد کنید و قطع رحم نمایید؟ آنها کسانى هستند که خداوند آنان را لعنت کرده است .
امـام صـادق علیه السلام در ضمن بیان خود به نقل از پدرش فرمود: پدرم حضرت سجّاد علیه السلام فرمود:
(...اِیـّاکَ وَ مـُصـاحـَبـَةَ الْقـاطـِعِ لِرَحـِمـِهِ فـَاِنَّهُ وَجـَدْتـُهُ مـَلْعـُونـاً فـِى کـِتـابِ اللّهِ فـى ثَلاثِ مَواضِعَ )معاشرت و دوستى با کسى که با بستگان خود قطع رحم کرده بپرهیز، زیرا چنین کسى را در کتاب خدا (قرآن ) در سه جامورد لعن و نفرین یافته ام .
در جاى دیگر مى فرماید:
(نـَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الذُّنُوبِ الَّتى تُعَجِّلُ الْفَناءَ وَ تُقَرِّبُ الاْ جالَ وَ تُخَلِّى الدِّیارَ وَ هِىَ قَطیعَةُ الرَّحِمِ وَ الْعُقُوقُ وَ تَرْکُ البِرِّ)
بـه خـدا پـناه مى بریم از گناهانى که مایه تسریع نابودى است ، مرگها را نزدیک ساخته . خانه ها را بى خانمان مى سازد و آن گناهان قطع رحم ، آزردن پدر و مادر و ترک احسان و نیکى (به آنان ) است .